چه كنم در هنگام عزاداري و ذكر مصيبت قلب من بشكند و اشك بريزم؟
اولاً، خود حالت تباكي و حزن و اندوه داشتن در هنگام ذكر مصيبت، امري ارزشمند است؛ چنان كه در روايات بدان تصريح شده است.1
ثانيا، منشأ گريه ارزشي، معرفت است؛ ازاين رو اگر احساس مي كنيم كه در هنگام ذكر مصيبت، حالت گريه نداشته و اشكي از چشمانمان جاري نمي شود، حتي قلبمان نيز متأثر و اندوهگين نمي گردد ـ البته به شرط آن كه مطمئن باشيم نداشتن اشك ريشه در عوارض جسماني ندارد ـ بايد زمينه هاي ايجاد و توسعه معرفت به اهل بيت (عليهم السلام) را در خود تقويت كرده و موانع معرفت را از ميان برداريم.

زمينه هاي ايجاد و توسعه معرفت به اهل البيت (عليهم السلام):
1. مطالعه تاريخ زندگاني آنان،
2. مطالعه و تفكّر در سخنان ايشان،
3. شناخت خدا؛ زيرا آنان تجلي گاه اوصاف الهي اند وبا شناخت خدا و اوصاف او،مي توان فضايل آنان را دريافت.2
موانع معرفت؛ عمدتا به عملكرد ما برگشته، موجب قساوت قلب مي شود3 و موجب مي گردد كه حتي احساسات و عواطف ما در سيطره عقل ما نباشد. اين موانع عبارتند از:
1. زياد سخن گفتن درغير ذكر خدا4،
2. گناه زياد5،
3. آرزوي زياد6،
4. گوش سپاري به امور لهو7،
5. جمع كردن مال8،
6. ترك عبادات9،
7. همنشيني با افراد گمراه و ستمگر10،
8. همنشيني با افراد فرومايه و پست11،
9. خنده زياد12.

از بين رفتن قساوت قلب

در روايات براي از بين رفتن قساوت قلب اموري ذكر شده كه مهم ترين آنها عبارت است از:
1. ياد مرگ13،
2. پند و اندرز14،
3. تفكر در آيات الهي، قيامت و حال خويشتن15،
4. همنشيني با انديشمندان16،
5. معاشرت با اهل فضل17،
6. گفت و گوي علمي18،
7. اطعام تهي دستان19،
8. مهرباني و محبت به ايتام20،
9. ذكر خدا21،
10. ذكر فضايل و مناقب و مصائب اهل بيت (عليهم السلام)22،
11. قرائت قرآن23،
12. استغفار24.

مهم تر از تمامي اين امور، آن است كه از خداوند متعال عاجزانه بخواهيم: به ما چشم اشك بار عنايت كند و در اين ميان، اهل بيت (عليهم السلام) را واسطه قرارداده و از خود آنان نيز استمداد جوييم.

پي نوشت ها
1. خصائص الحسينيه، ص 142 و وسائل الشيعة، ج 4، ص 1121، ص 1124.
2. نگا: آيين مهرورزي، بخش محبت به اهل بيت عليهم السلام.
3. «من علامات الشقاء جمود العين» [حضرت رسول صلي الله عليه و آله]، ميزان الحكمه، ج 1، ص 455، روايت 1845 و قال علي عليه السلام: «ما جفت الدموع الا لقسوة القلوب و ما قست القلوب الالكثرة الذنوب». [همان، ص 455، روايت 18406].
4. بحارالانوار، ج 71، ص 281.
5. همان، ج 70، ص 55.
6. همان، ج 78، ص 83.
7. بحارالانوار، ج 75، ص 370.
8. مستدرك الوسائل، ج 2، ص 341.
9. تنبيه الخواطر، ص 360.
10. بحارالانوار، ج 1، ص 203.
11. همان، ج 77، ص 45.
12. همان جا.
13. همان، ج 14، ص 309.
14. همان، ج 77، ص 199.
15. همان، ج 78، ص 115.
16. همان، ص 308.
17. معجم الفاظ غررالحكم، ص 863.
18. بحارالانوار، ج 1، ص 203.
19. مشكاه الانوار، ص 107.
20. همانجا.
21. نهج البلاغه، خ 222.
22. همانجا.
23. همان، خ 176.
24. بحارالانوار، ج 93، ص 284.